Rozwój technologiczny coraz bardziej zaciera granice między światem fizycznym i cyfrowym. Doprowadziło to do wyraźnych zmian w codziennym życiu i zmieniło sposób, w jaki dzieci i młodzież funkcjonują, socjalizują się, a także uczą.
Zmiany te, choć obserwowane od dawna, stały się szczególnie widoczne w okresie pandemii COVID i późniejszego wzrostu technologii i korzystania z Internetu. Globalne szacunki sugerują, że co trzeci użytkownik Internetu jest dzieckiem.
Zdjęcie: Pexels.com autorstwa Gustavo Fring
Technologia cyfrowa sprawia, że dzieci mają dostęp do informacji, kontaktów społecznych, edukacji, czy grup wsparcia. I to właśnie dzieci angażujące się w świat cyfrowy są w dużej mierze narażone na szereg zagrożeń. Należą do nich nieodpowiednie treści, niepożądany kontakt z nieznajomymi oraz zastraszanie i wiktymizacja w Internecie. Dzieci najczęściej korzystają z Internetu na smartfonach, a poziom zaangażowania w świat wirtualny wzrasta wraz z wiekiem.
Ostatnio nasila się debata publiczna wyrażająca obawy, że technologie cyfrowe mogą przyczyniać się do problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja, samookaleczenia i samobójstwa wśród nastolatków i dzieci.
Związek między technologią cyfrową a zdrowiem psychicznym jest złożony. Zrozumienie wpływu środowiska cyfrowego na zdrowie psychiczne dzieci wymaga wyważonego rozważenia nie tylko potencjalnych zagrożeń, ale także korzyści płynących ze świata online.
Nie każde narażenie na zagrożenia online prowadzi do szkód. Na przykład udział w publicznej grupie na Facebooku może narazić dziecko na ryzyko niewłaściwego kontaktu z osobą dorosłą, nękania czy cybermobingu. Ponadto, nastolatkowie zmagający się z problemami ze zdrowiem psychicznym w życiu codziennym mogą częściej niż inni szukać negatywnych treści w Internecie. Może to wzmocnić istniejące problemy ze zdrowiem psychicznym. Należy jednak pamiętać, że media społecznościowe mogą być również źródłem informacji o zdrowiu psychicznym, wsparcia i profesjonalnej pomocy. Do takich celów służy wiele grup pomocowych, portali czy aplikacji mobilnych nakierowanych na wzmacnianie zasobów psychicznych czy monitorowanie nastroju.
Dlatego warto zastanowić się, w jaki sposób wspierać dzieci tak, aby rozumiały potencjalne zagrożenia płynące z aktywności online, a jednocześnie potrafiły korzystać z potencjału jaki niesie za sobą rozwój nowoczesnych technologii.
Uświadomienie sobie korzyści płynących z technologii dla zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia dzieci, przy jednoczesnym ograniczeniu narażenia na zagrożenia online, wymaga holistycznego podejścia. Obejmuje to dostrzeżenie roli, jaką rodzice, opiekunowie, wychowawcy, firmy technologiczne i same dzieci odgrywają w promowaniu zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia we wszystkich aspektach zaangażowania dzieci w Internecie.
Rodzice często kierują się myślą, że zakazanie mediów społecznościowych i znaczne ograniczenie dostępu do internetu zapewni bezpieczeństwo ich dzieciom, opierając się tym samym w dużej mierze na wprowadzaniu restrykcji. Zakaz korzystania z Internetu może spowodować wykluczenie społeczne dzieci lub znacznie ograniczyć im dostęp do usług lub informacji dotyczących zdrowia psychicznego. Podczas gdy kontrola rodzicielska i technologia nadzoru mają swoje miejsce, to „wewnętrzne zabezpieczenia”, takie jak empatia, odporność i wartości, są potężniejsze i służą dzieciom przez całe życie, zarówno online, jak i offline.
Środowisko społeczne (rodzice, opiekunowie, wychowawcy) powinni możliwie zaangażować się w dialog na temat różnych aspektów związanych z rzeczywistością wirtualną. Dotyczy to nie tylko konieczności modelowania właściwego korzystania z nowoczesnych technologii, ale także promowania postaw i wartości - zaangażowania, motywacji, postaw prospołecznych, poczucia odpowiedzialności czy poszanowania praw i perspektywy innych osób.
Zdjęcie: Pexels.com autorstwa Julia M Cameron
Warto skoncentrować się na wspieraniu pozytywnych nawyków w zakresie korzystania z nowoczesnych technologii. Istotnym jest pokazanie dziecku takich zasobów online, które nie tylko są bezpieczne, ale też mogą być dla niego ciekawe i pożyteczne. Warto poszukać razem z dzieckiem:
- stron i grup związanych z jego zainteresowaniami (fotografia, malarstwo, gry komputerowe, wycieczki po górach). Wiele dzieci z problemami w zakresie nawiązywania kontaktów społecznych znajduje w sieci korektywne relacje. Zachęcaj do przenoszenia ich do świata rzeczywistego,
- wartościowych stron, gier i aplikacji. Nie wszystkie tego rodzaju aktywności, rozsądnie dawkowane, są szkodliwe. Istnieje wiele aktywności cyfrowych, które nie tylko są przyjemne i niezagrażające, ale też mogą pełnić wartość edukacyjną. Przetestuj rozwiązania, które proponujesz dziecku. Bądź zaciekawiony tym, co robi w sieci, nie neguj rozwoju technologicznego.
Ważnym elementem zachowania równowagi pomiędzy światem rzeczywistym a cyfrowym jest zachęcanie do wspólnej aktywności i rozwijania zainteresowań. Przyjemne i wartościowe spędzanie czasu, wspólna zabawa, dzielenie zainteresowań są nieocenioną konkurencją dla nadmiernego poszukiwania zaspokojenia potrzeb w środowisku wirtualnym.
