Zdjęcie: Pexels zrobione przez Anna Shvets
Rak płuca jest najczęstszym nowotworem złośliwym na świecie (około 1,2 miliona zachorowań i około 1,1 miliona zgonów). W Polsce jest pierwszą przyczyną zachorowań i zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn, trzecią przyczyną zachorowań, a drugą przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych u kobiet. Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuca jest aktywne palenie tytoniu. Do innych czynników ryzyka należą bierne palenie tytoniu oraz ekspozycja na azbest, niektóre metale (nikiel, arsen, kadm, ołów), krzemionkę i promieniowanie jonizujące (szczególnie w wyniku narażenia na radon).
Rak płuca często przebiega bezobjawowo. Płuco stanowi idealne środowisko do długiego rozwoju nowotworu bez objawów choroby. Najczęstszym objawem raka płuca jest kaszel (45-75% chorych) lub zmiana charakteru i nasilenia kaszlu oraz pojawienie się krwi w plwocinie, nawracające zapalenie płuc, płyn w jamie opłucnej. Wystąpienie bólu może być następstwem naciekania opłucnej ściennej lub ściany klatki piersiowej. Wyróżnia się dwa typy histologiczne raka płuca:
- niedrobnokomórkowy (NDRP) - 80%,
- drobnokomórkowy (DRP) - 20%.
W leczeniu raka płuca mają zastosowanie wszystkie klasyczne metody leczenia okologicznego: chirurgia, chemioterapia i radioterapia oraz w wybranych przypadkach terapie celowane. Wybór metody leczenia zależy od typu histologicznego raka (analiza histopato-logiczna materiału pobranego podczas bronchofibero-skopii lub cytologicznego badania materiału uzyskanego drogą biopsji przez ścianę klatki piersiowej) oraz od stopnia klinicznego zaawansowania choroby wg klasy-fikacji TNM w momencie rozpoznania choroby (badania obrazowe: rtg klatki piersiowej, tomografia komputerowa klatki piersiowej z objęciem nadbrzusza, PET/TK).
Do radykalnego leczenia mogą być kwalifikowani chorzy w dobrym stanie ogólnym, z utratą wagi ciała poniżej 10% w ciągu 6 miesięcy, u których wielkość guza i rozległość zmian węzłowych pozwalają na przeprowadzenie terapii, chorzy u których wykluczono obecość przerzutów odległych. Leczenie chirurgiczne jest leczeniem z wyboru we wczesnych postaciach NDRP czyli w I i II stopniu zaawansowania klinicznego wg TNM. Tylko 25% chorych może być poddanych leczeniu chirurgicznemu. U chorych dyskwalifikowanych lub nie wyrażających zgody na leczenie operacyjne należy rozważyć kwalifikację do leczenia napromienianiem.
W leczeniu NDRP w stadium miejscowego zaawansowania ( III stopień wg TNM ) ma zastosowanie radio-chemiotera- pia lub samodzielna radioterapia w razie niemożności zastosowania chemioterapii. W IV stopniu zaawansowania ( choroba uogólniona ) ma zastosowanie paliatywna chemioterapia i radioterapia.
Określenie "leczenie celowane "odnosi sie do stosowania leków , których punktem uchwytu są prawidłowe lub zmienione w wyniku onkogenezy białka uczestniczące w kaskadzie przekazywania sygnału i kontroli podstawowych procesów życiowych komórek nowotworowych. Białka te są związane z powstawaniem i progresją nowotworów złośliwych. Leczenie preparatami tej grupy należy prowadzić z uwzględnieniem klinicznych i/lub molekula- rnych wskaźników predykcyjnych.
W leczeniu DRP podstawowe znaczenie odgrywa wielolekowa chemioterapia. W stadium choroby ograniczonej zastosowanie chemioterapii w skojarzeniu z napromienia- niem klatki piersiowej i profilaktycznym napromienianiem mózgowia pozwala uzyskać 2-letnie przeżycie rzędu 20-40%, natomiast w postaci rozległej wskaźnik ten wynosi 10-13%. Rokowanie chorych na raka płuc ustala się na podstawie typu histologicznego, stadium zaawansowania i sprawności chorego.
Wśród ogółu chorych na raka płuca przeżycie 5-letnie wynosi 10-14% - większość chorych nie kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego. Przyczyną złego rokowania jest późne rozpoznanie. Podstawowe znaczenie oprócz profilaktyki ma szybka diagnoza i wczesne wykrycie.
lek. med. Małgorzata Kras
specjalista radioterapii onkologicznej
