Zdjęcie: Pexels zrobione przez cottonbro studio
Przez guz mózgu rozumiemy obce dla mózgu struktury, których wzrost powoduje zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Rozróżniamy guzy pierwotne i przerzutowe.Co roku 6 osób na 100 000 dowiaduje się o pierwotnym nowotworze mózgu. Średnio 1 na 12 przypadków występuje u dzieci poniżej 15 roku życia. Ponadto szacuje się, że 25% pacjentów z nowotworami złośliwymi ma przerzuty do OUN. Nie znamy żadnych konkretnych przyczyn, których bylibyśmy pewni, że powodują guzy mózgu. Tylko 5% pacjentów ma pozytywny wywiad rodzinny w kierunku nowotworu mózgu. Wieloletnie obserwacje pacjentów poddawanych w dzieciństwie radioterapii głowy z powodu grzybicy owłosionej skóry głowy lub białaczki wskazują na zwiększoną zapadalność na łagodne i złośliwe nowotwory.
Guzy wewnątrzczaszkowe określa się często jako „łagodne” albo „złośliwe”, ale znaczenie tych pojęć nie jest jednak równoważne z ich odpowiednikami pozaczaszkowymi. Łagodny nowotwór wewnątrzczaszkowy może być przyczyną wielu uszkodzeń, jeśli rozprzestrzenia się w sztywnej przestrzeni jamy czaszki, uciskając ważne ośrodki mózgu sterujące czynnościami organizmu. Złośliwy nowotwór wewnątrzczaszkowy charakteryzuje się między innymi szybkim wzrostem, słabym zróżnicowaniem komórek, dużym wskaźnikiem mitoz, obszarami martwicy, ale rzadko występują przerzuty poza czaszkę.
Najbardziej rozpowszechnionym nowotworem wewnątrzczaszkowym u dorosłych jest: oponiak (25%), gruczolak przysadki (25%), glejak wielopostaciowy (15%), obwodowy nerwiak osłonkowy (8%), glejak o niskim stopniu złośliwości (5%).
U dzieci największa zapadalność na nowotwory wewnątrzczaszkowe dotyczą glejaka o niskim stopniu złośliwości (33%), rdzeniaka (16%), glejaka złośliwego (14%), wyściółczaka (10%).
Różne guzy mózgu dają podobne objawy ogólne i ogniskowe. Objawy rozwijają się podstępnie, stopniowo postępując w ciągu kilku tygodni lub lat, w zależności od stopnia złośliwości guza. Sporadycznie guzy mózgu mogą mieć ostry początek spowodowany krwotokiem lub rozwijającym się wodogłowiem. Objawy ogólne zależą od ciśnienia śródczaszkowego i przejawiają się bólem głowy, który narasta wraz ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Czasem mogą nastąpić nudności, wymioty, zaburzenia snu świadomości i równowagi. Chory staje się wycofany lub bardziej aktywny i może mieć zaburzenia widzenia (widzi jak przez mgłę). U 30% pacjentów z guzami mózgu występują napady padaczkowe. Objawy ogniskowe związane są z umiejscowieniem guza w danej strukturze mózgu. Umiejscowienie guza w płacie czołowym prowadzi do otępienia, zmniejszenia krytycyzmu i spontaniczności. Może także wystąpić niedowład połowiczny. Guz umiejscowiony w płacie skroniowym powoduje zaburzenia mowy i może spowodować pojawienie się stanów depresyjnych. Umiejscowienie guza w płacie ciemieniowym powoduje zaburzenia czucia i widzenia. Nowotwór pnia mózgu uszkadzający długie drogi nerwowe prowadzi do asymetrii twarzy, zaburzeń połykania i widzenia oraz drżenia.
Pacjent, u którego występują podobne objawy powinien być zdiagnozowany, a najważniejszym narzędziem diagnozującym jest tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Badania te pozwalają ustalić czy istnieje guz, jego lokalizację, wielkość. Dla pełnej diagnozy wykonuje się biopsję gruboigłową celem pobrania materiału do badania histopatologicznego. Leczenie guzów mózgu jest leczeniem skojarzonym. W zależności od potrzeb stosuje się zabiegi chirurgiczne, radioterapię lub chemioterapię.
Lek. med. Marcin Czternastek
specjalista neurochirurg
