Antyzdrowotne zachowania Polaków

"Ponieważ kochamy swoje wady,
bronimy ich i wolimy je usprawiedliwić niżeli odrzucić"

Luciusz Annaeus Seneka
ur. 4 r. przed Chrystusem, zm. 65 r. po Chrystusie
(Kaligula – Klaudiusz – Neron)

O czynnikach ryzyka zachorowania na nowotwory coraz częściej mówi się w mediach. Jednak efekty w skali społecznej są niewielkie, na co wskazują obiektywne dane.

W społeczeństwie polskim niepokojący jest obserwowany w ostatnich latach antyzdrowotny styl życia zarówno dorosłych jak i młodzieży. Utrzymuje się wyższy niż w krajach „starej” UE odsetek palaczy, zwłaszcza wśród kobiet i młodzieży – co powoduje dynamiczny wzrost zachorowalności kobiet na raka płuc i umieralność przekraczającą obecnie umieralność z powodu raka piersi – tradycyjnie najczęstszy nowotwór złośliwy kobiet. Antyzdrowotne nawyki żywieniowe w połączeniu ze spadkiem aktywności fizycznej powodują epidemię otyłości w naszym kraju. Dochodzi do tego stały wzrost spożycia alkoholu i akceptacja ryzykownych zachowań seksualnych. Obserwuje się także niechęć do szczepień ochronnych i badań przesiewowych co utrudnia m. in. walkę z rakiem szyjki macicy i rakiem piersi.

Niekorzystna charakterystyka społeczeństwa dorosłych przekłada się także na dzieci, u których obserwuje się podobne trendy jak: brak ruchu i antyzdrowotne nawyki żywieniowe, a także wczesną inicjację tytoniową, alkoholową i seksualną w parze z zagrożeniem środkami psychoaktywnymi.

Większość akcji i prozdrowotnych programów adresowanych do osób dorosłych nie spełniła oczekiwanych nadziei gdyż dorośli mają utrwalony styl życia i nałogi chociaż na szczęście bywają podatni na wymagania dzieci.

Polskie dzieci są w gorszym położeniu gdyż z jednej strony łatwo wpadają w nałogi, a z drugiej są podatne na sugestie i przykłady starszych (w tym także niekorzystne). Dzieci oczekują od dorosłych i instytucji tradycyjnie do tego powołanych wzorców wychowania i zachowań prozdrowotnych. Niestety coraz rzadziej znajdują je w tradycyjnej rodzinie, szkole czy Kościele z powodu powszechnej krytyki w mediach dotychczasowych autorytetów i relatywizmu powodującego także akceptację społecznych zachowań antyzdrowotnych. Powstałą pustkę wypełniają rówieśnicy oraz styl życia lansowany przez reklamy, celebrytów i tabloidy.

Obserwacje te skłoniły nas do zwrócenia uwagi na konieczność podjęcia szerokich działań edukacyjnych skierowanych do młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych jakie od kilku lat prowadzi Tarnowski Ośrodek Onkologiczny przy Szpitalu Wojewódzkim im. Św. Łukasza w Tarnowie we współpracy z Małopolskim Kuratorium Oświaty. Planowymi działaniami objęto wszystkie szkoły Małopolski drogą poprzez wyszkolenie liderów w szkołach promujących zasady Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem czyli po prostu zasad prozdrowotnego stylu życia (Kolejna edycja EKWzR jest w trakcie tłumaczenia na język polski). Nasze działania zyskały poparcie władz samorządowych Województwa, wpisując się jednocześnie w działalność szkół. Dotychczasowe doświadczenia wskazują na stałą poprawę poziomu edukacji onkologicznej zarówno uczniów jak i rodziców.

Prof. zw dr hab. med.
Leszek Kołodziejski
Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej