Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększonego magazynowania tego nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłość jest obecnie jednym z najbardziej widocznych, a zarazem najbardziej lekceważonych problemów zdrowotnych. Wysoki wskaźnik rozpowszechnienia otyłości i szybki jego wzrost w ostatnim dwudziestoleciu określa się mianem „epidemii”.
Obecnie zbyt dużą masę ciała ma co drugi dorosły Polak, a niepokojącym staje się fakt, że w Polsce mamy również coraz więcej otyłych dzieci. Otyłość w krajach wysokorozwiniętych stanowi zatem poważny problem społeczny, stąd niezwykle ważna jest regularna kontrola wagi ciała. Ilość nadmiernej tkanki tłuszczowej można określić na wiele sposobów. Najpopularniejszym i najprostszy miernikiem stosowanym do szybkiej oceny wagi ciała u osób dorosłych jest wskaźnik masy ciała (ang. Body Mass Index, BMI). Oblicza się go, dzieląc masę ciała [w kilogramach] przez wysokość [w metrach] podniesioną do kwadratu. Jego prawidłowa wartość wynosi od 18,5 do 24,9 kg/m2 . Osoby z BMI przekraczającym 25 kg/m2 mają nadwagę, przy BMI 30 kg/m2 mówimy o otyłości. Wskaźnik masy ciała wykazuje wysoką korelację z masą tkanki tłuszczowej i dzięki temu jest użytecznym wskaźnikiem ryzyka wystąpienia różnych problemów zdrowotnych jak np. nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, hiperlipidemia czy cukrzyca typu II. Bardzo ważnym elementem klasyfikacji otyłości jest także ocena rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, ponieważ jej nadmiar w okolicy brzucha znacznie bardziej zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i innych groźnych powikłań, aniżeli w przypadku tkanki tłuszczowej obficie występującej w okolicy pośladkowej i udowej. Niezbędny jest więc pomiar obwodu pasa, który należy wykonać w połowie odległości między dolnym brzegiem łuku żebrowego i górnym grzebieniem kości biodrowej. Sugeruje się, aby obwód pasa 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet przyjąć za granicę, której nie należy przekraczać, aby nie mieć problemów z przemianą materii. Dodatkowym cennym wskaźnikiem stosowanym w klinicznej metodzie identyfikacji pacjentów z otyłością brzuszną jest wskaźnik WHR (ang. Waist-Hip Ratio) oceniający stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Wskaźnik WHR określa się jako wysoki, jeśli jego wartość przekracza 1,0 u mężczyzn i 0,85 u kobiet. W medycynie istnieją również inne metody oceny otyłości, wykorzystujące bardziej zaawansowaną aparaturę, a polegające na elektronicznym pomiarze procentowej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Wynik powyżej 25–30 % u kobiet oraz powyżej 15–20% u mężczyzn świadczy o nadwadze. Jednak ze względu na duży koszt takie metody nie znalazły obecnie zastosowania w codziennej praktyce. O ile znaczna otyłość jest łatwo zauważalna, to pojawiająca się nadwaga często uchodzi naszej uwadze. Samokontrola obwodu naszego pasa, ale przede wszystkim Wskaźnika Masy Ciała pozwoliłyby na wczesne wprowadzenie zmian stylu życia, a tym samym uchroniłoby to nas przed groźnymi następstwami otyłości.
Bibliografia:
1. Pi-Sunyer F.X. Obesity: criteria and classification. Proceedings of the Nutrition Society, 2000; 59: 505-509.
2. World Health Organization. Obesity: Preventing and managing the global epidemic. WHO Technical Report Series No 894. WHO, Geneva.
3. World Health Organization. Physical status, the use and interpretation of anthropometry. WHO Technical Report Series No. 854. WHO, Geneva, 1995.
4. Must A, Dallal GE, Dietz WH. References data for obesity: 85th and 95th percentiles of body mass index and triceps skinfold thickness. Am J Clin Nutr, 1991; 53: 839-46.
5. Czekalski S, Krzyżanowska-Świniarska B, Lewiński A, i in. Narodowy Program Zapobiegania i Leczenia Otyłości. Endokrynol Pol, 2001; 3: 90-91.
6. Calle E, Thun MJ, Petrelli JM, i in. Body-mass index and mortality in a prospective cohort of US adults. N Engl J Med., 1999; 341: 1097-1105.
