W Polsce diagnozę raka jajnika co roku słyszy 3,5 tys. kobiet, a 2,5 tys. umiera z jego powodu. Ze względu na wysoką śmiertelność rak jajnika jest uważany za najgroźniejszy z nowotworów kobiecych. Przyczyną takich statystyk jest fakt, że aż w 75% przypadków rak jajnika jest diagnozowany zbyt późno w momencie gdy pojawiają się przerzuty.
Wtedy możliwości skutecznego leczenia są już bardzo ograniczone. Zmiany nowotworowe złośliwe jajnika występują w każdym okresie życia kobiety. Najczęściej jednak schorzenie to dotyczy kobiet po 50 roku życia. Pierwsze objawy przeważnie nie są objawami ginekologicznymi. Z badań naukowych wynika, że połowa kobiet z rakiem jajnika w stadiach wczesnych i zaawansowanych odczuwa bóle brzucha, wzdęcia, biegunki. Rzadziej występują również: utrata apetytu, zaparcia, uczucie przelewania w brzuchu, krwawienia z odbytu oraz objawy ze strony układu moczowo-płciowego jak krwawienie z pochwy i częstomocz. Nadzieję na poprawę wyników wczesnego rozpoznania budzą nowe techniki diagnostyczne przede wszystkim szerokie zastosowanie ultrasonografii dopochwowej z kolorowym Dopplerem, a również wyodrębnienie grup ryzyka.
Czynnikami ryzyka są – obciążenie rodzinne, niepłodność, częste stosowanie stymulacji owulacji, wielokrotne nakłucia jajników celem pobrania oocytów. Ważne jest odróżnienie kobiet mających w rodzinie osoby u których rozwinął się rak jajnika, od kobiet u których rak jajnika jest nowotworem dziedzicznym. W tych przypadkach konieczna jest współpraca z genetykiem. Kobiety te podlegają co 6 m-cy badaniu ginekologicznemu z użyciem ultrasonografii oraz określeniu stężenia markera CA-125 we krwi. Należy wspomnieć, że u członków takich rodzin częściej zauważono również występowanie nowotworów o lokalizacji innej, rak piersi, rak jelita grubego, rak błony śluzowej macicy.
W tych przypadkach wskazane jest określenie genu BRCA1, BRCA2. W naszym kraju żyje około 100 tyś kobiet, które nosicielkami tych mutacji. Badania genetyczne pozwalają identyfikować kobiety szczególnie nimi zagrożone. Badania pokazują, że profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów u kobiet, u których wykryto mutację pięciokrotnie obniża ryzyko wystąpienia raka jajnika. Duża część pacjentek z rakiem jajnika początkowo trafia do lekarzy różnych specjalności np. internistów, gastroenterologów, ale prowadzona przez nich diagnostyka nie prowadzi przez wiele miesięcy do właściwego rozpoznania. Dlatego pacjentki u których jest obciążający wywiad rodzinny oraz występują wyżej wymienione dolegliwości powinny zgłosić się w trybie pilnym do lekarza ginekologa-onkologa z koniecznością wykonania badań diagnostycznych z zakresu chorób narządu rodnego.
Lek. med Jędrzej Kosarzycki
Specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa
Lek. med Jędrzej Kosarzycki
Specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa
