Substancje szkodliwe występujące w pokarmach mogą aktywować w naszym organizmie złożone procesy prowadzące do powstania nowotworów. Na szczęście istnieją także substancje działające na nasz organizm ochronnie lub rozkładające związki szkodliwe. Do najgroźniejszych związków rakotwórczych mogących występować w pokarmach należą toksyny grzybów pleśniowych, węglowodory aromatyczne, nitrozoaminy i alkohol.
Toksyny grzybów pleśniowych są odporne na wszystkie metody obróbki żywności, mogą także przechodzić do mięsa i mleka zwierząt, którymi się karmimy. Węglowodory aromatyczne powstają w procesie wędzenia, grillowania, czy topienia tłuszczy w wysokich temperaturach.
Nitrozoaminy powstają z nadmiaru nawozów azotowych w rolnictwie, zwłaszcza zawierających w swym składzie pestycydy. Występują także w środkach konserwujących mięso, ryby i sery.
Alkohol ułatwia przechodzenie substancji rakotwórczych przez barierę przewodu pokarmowego, przyczyniając się do powstawania raka jamy ustnej, gardła, przełyku, wątroby, jelita grubego a także raka piersi.
Jest zatem oczywiste, że należy w miarę możliwości unikać spożywania tych substancji. Dotyczy to zwłaszcza przygotowywania i konserwacji żywności. Najlepiej spożywać pokarmy świeże, jak najmniej przetworzone. Jedzenie, także warzywa, nadpleśniałe i nadpsute należy w całości wyrzucić! Należy ograniczyć spożycie produktów z tłustego czerwonego mięsa, zwłaszcza kiełbas, pasztetów, produktów wędzonych, grillowanych, przetworzonych, odgrzewanych, przypalonych, marynowanych, a zwłaszcza źle przechowywanych. Niebezpieczne są ulubione przez młodzież zwęglone frytki smażone na wielokrotnie używanym tłuszczu, hamburgery, chrupiąca pizza itp.
Uważa się, że największym osiągnięciem w profilaktyce raka żołądka było powszechne wprowadzenie lodówek zamiast wędzenia i peklowania mięsa.
Głównym działaniem prozdrowotnym winna być urozmaicona dieta zawierająca dużo warzyw i owoców. Odpowiednia dieta może zmniejszyć ryzyko pojawienia się raka przewodu pokarmowego, gdyż składniki pokarmowe mogą działać na organizm zarówno niekorzystnie, jak i ochronnie (np. antyoksydanty, witaminy, błonnik).
Dowiedziono, że dieta bogatoresztkowa tj. zawierająca błonnik roślinny chroni przed rozwojem raka jelita grubego, gdyż przyśpiesza przechodzenie kału przez jelito, zmniejszając tym samym czas kontaktu substancji szkodliwych ze ścianą jelita.
Z diety należy wyeliminować pokarmy zawierające dużo cukru (desery, wyroby czekoladopodobne), których spożywanie prowadzi do otyłości będącej czynnikiem ryzyka m.in. raka piersi.
Jedzenie świeże, urozmaicone, zawierające dużo warzyw i owoców, proste i jak najmniej przetworzone, to recepta na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka. O natychmiastowym rzuceniu palenia nawet nie wspominając.
Leszek Kołodziejski
Program zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego
