W raku tarczycy obserwuje się dwa szczyty zachorowań: wśród ludzi w młodym i starszym wieku. Jakiekolwiek zmiany w tarczycy są wskazaniem do wykonania USG szyi, a znalezienie zwłaszcza pojedynczego guzka – do jego weryfikacji drogą biopsji cienkoigłowej pod kontrolą USG. Biopsja taka jest prawie niebolesna (nie wymaga dodatkowego znieczulenia) i praktycznie pozbawiona jest ryzyka, gdyż wykonuje się ją cienką igłą domięśniową. Uzyskane tą drogą rozpoznanie cytologiczne pozwala na podjęcie racjonalnej decyzji o dalszym postępowaniu z chorym.
W diagnostyce endokrynologicznej najważniejszym badaniem jest USG szyi z biopsją cienkoigłową podejrzanego guzka tarczycy i ewentualnie powiększonych węzłów chłonnych. Tomografia komputerowa i tomografia rezonansu magnetycznego to cenne metody pozwalające na bardzo precyzyjne uwidocznienie stosunku guza do tkanek otaczających. Wynik biopsji nasuwający podejrzenie raka stanowi wskazanie do leczenia operacyjnego polegającego zwykle na całkowitym wycięciu gruczołu tarczowego wraz z torebką i węzłami chłonnymi co najmniej przedziału środkowego szyi.
Innym wskazaniem do leczenia operacyjnego jest wole wieloguzkowe. Nierzadko zdarza się, że w preparacie operacyjnym histolog znajduje utkanie raka.
Rak tarczycy może rozwijać się wieloogniskowo, stąd preferuje się całkowite wycięcie gruczołu mimo nieco wyższego ryzyka powikłań.
W raku tarczycy wyróżnia się 4 typy:
1 - rak brodawkowaty – najczęstszy, najmniej złośliwy
2 – rak pęcherzykowy
3 – rak rdzeniasty
4 – rak anaplastyczny – najrzadszy, najbardziej złośliwy.
Rak brodawkowaty i pęcherzykowy wywodzą się z komórek gruczołowych tarczycy, które zachowały zdolność gromadzenia jodu. W tych postaciach jako leczenie uzupełniające operację podaje się izotop jodu radioaktywnego 131J, którego komórki nie odróżniają od izotopu niepromieniotwórczego. Promieniowanie izotopu powoduje zniszczenie możliwych pozostawionych komórek w polu operacyjnym lub w węzłach chłonnych. W tych postaciach raka rokowanie jest pomyślne.
Rak anaplastyczny rozwija się bardzo szybko, w ciągu tygodni naciekając ważne struktury na szyi i dając liczne przerzuty do węzłów chłonnych, co przesądza o nieoperacyjności miejscowej i niemożliwości wyleczenia większości chorych.
Chorzy na raka tarczycy dzielą się na dwie kategorie:
1) pacjentów dążących do jak najszybszej diagnostyki i leczenia operacyjnego nowotworu
2) pacjentów bagatelizujących chorobę lub opóźniających rozpoznanie i leczenie z powodu lęku przed rozpoznaniem raka i przed operacją.
W obecnych czasach leczenie operacyjne przeprowadzone w porę jest bardzo skuteczne, a powikłania zdarzają się rzadko. Śródoperacyjny monitoring zabezpiecza przed uszkodzeniem nerwów krtaniowych. Zatem szybko przeprowadzona diagnostyka i efektywne leczenie operacyjne prowadzi do całkowitego wyleczenia większości chorych.
Prof. dr hab. n. med. Leszek Kołodziejski
Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej
Grafika: Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie
