Co to jest rak przełyku?
Rak przełyku to złośliwy nowotwór rozwijający się z błony śluzowej przełyku. W zależności od budowy histologicznej, może być rakiem płaskonabłonkowym, zlokalizowanym najczęściej w górnej i środkowej części przełyku lub rakiem gruczołowym, położonym jego w dolnej części.
Epidemiologia
Zapadalność na raka przełyku wynosi 3,3/100tys./rok u mężczyzn i 6/10tys./rok u kobiet. Rocznie rozpoznaje się w Polsce około 1200 przypadków (ponad 900 mężczyzn i ok. 250 kobiet). Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, osiągając szczyt u mężczyzn w siódmej dekadzie życia. Większość zachorowań występuje po 50 roku życia. Przeżycia 5-letnie w ciągu pierwszej dekady XXI nieznacznie wzrosły: u mężczyzn z 5,6% do 7,1%, natomiast u kobiet z 9,9% do 12,8%
Objawy raka przełyku
Rak przełyku zwykle długo nie daje żadnych dolegliwości. Z upływem czasu, na skutek postępującego zwężenia przełyku, chorzy zaczynają skarżyć się na trudności w połykaniu, początkowo pokarmów stałych, potem płynnych. Rozwijająca się dalej choroba daje objawy ogólne – osłabienie, utratę masy ciała, powiększenie węzłów chłonnych, często nad lewym obojczykiem, powiększenie wątroby, wyniszczenie (kacheksja nowotworowa).
Badania diagnostyczne
Podstawowym badaniem stosowanym w rozpoznawaniu tego nowotworu jest badanie endoskopowe, które polega na wprowadzeniu przez usta do przełyku giętkiego instrumentu wyposażonego w kamerę i źródło światła. Umożliwia to dokładne obejrzenie błony śluzowej przełyku i w razie konieczności pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Inne badania wykorzystywane do oceny stopnia zaawansowania choroby to tomografia komputerowa klatki piersiowej i brzucha czy ultrasonografia endoskopowa – w ocenie głębokości nacieku raka na ścianę przełyku i oceny regionalnych węzłów chłonnych.
Sposoby leczenia raka przełyku
Sposób leczenia tego nowotworu zależy od jego lokalizacji w przełyku, stopnia zaawansowania, wieku pacjenta, współistniejących chorób i innych obciążeń oraz dostępu do nowoczesnych metod terapii i możliwości danego ośrodka. Jest postępowaniem wielodyscyplinarnym. Podstawowe metody leczenia to zabieg operacyjny, radioterapia i chemioterapia.
Operacja jest leczeniem z wyboru w przypadku raka przełyku położonego w odcinku piersiowym i brzusznym. Polega na całkowitym lub prawie całkowitym wycięciu przełyku wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Do odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego najczęściej wykorzystywany jest żołądek, rzadziej okrężnica lub jelito cienkie. Zabieg jest bardzo rozległy, wymaga otwarcia klatki piersiowej i jamy brzusznej, czasem również wykonuje się dodatkowe cięcie na szyi.
Radiochemioterapia jest wykorzystywana w leczeniu raka przełyku zlokalizowanego w odcinku szyjnym. Wyniki są podobne do uzyskiwanych u chorych operowanych, a jednocześnie możliwe jest uniknięcie skomplikowanego zabiegu i związanych z tym skutków ubocznych i potencjalnych ciężkich powikłań. Radiochemioterapia ma również zastosowanie u chorych, którzy ze względu na stan ogólny, zaawansowanie procesu nowotworowego czy współistniejące, nie mogą być operowani lub nie wyrażają na to zgody.
Samodzielna radioterapia jest wykorzystywana tylko jako leczenie paliatywne, u chorych niekwalifikujących się do operacji. Pozwala na zmniejszenie bólu, poprawia drożność przełyku, co ułatwia odżywianie się naturalną drogą.
Inne metody leczenia objawowego, to mechaniczne poszerzanie zwężeń nowotworowych za pomocą specjalnych rozszerzadeł, balonów, wypalanie z użyciem koagulacji argonowej czy zakładanie do guza źródeł promieniowania (brachyterapia). Możliwe jest również wprowadzenie, za pomocą endoskopu, specjalnych samorozprężalnych rurek, wykonanych najczęściej z metalowej siatki, tzw. stentów.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Całkowite wyleczenie możliwe jest tylko w przypadku nowotworu rozpoznanego w bardzo wczesnym stadium choroby. Niestety większość chorych zgłasza się do lekarza z chorobą zaawansowaną, co uniemożliwia jej radykalne leczenie.
Jakie są rokowania w przypadku tego nowotworu?
Pomimo znacznego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach w diagnostyce i leczeniu raka przełyku, rokowanie jest cięgle złe. Po rozpoznaniu choroby, operację można wykonać tylko u 30-50% pacjentów.
Co należy robić, aby uniknąć zachorowania?
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka przełyku należy ograniczyć palenie tytoniu i spożycie alkoholu, które łącznie odpowiadają za 90% przypadków zachorowań na ten nowotwór. Inne czynniki ryzyka to przebyte oparzenie przełyku, choroba refluksowa, otyłość. Nie należy lekceważyć takich objawów jak zaburzenia połykania, długotrwała zgaga, chudnięcie, brak apetytu. Koniecznie należy się wówczas zgłosić się do lekarza, który zleci odpowiednie badania.
Dr med. Wojciech Kibil
specjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej
