Przerzuty do kręgosłupa są najczęstszym nowotworem w obrębie kręgosłupa - występują 20 razy częściej niż pierwotne nowotwory kręgosłupa. Ze względu na ich lokalizację możemy podzielić je na guzy:
1) zewnątrzoponowe występują u 98% pacjentów, przy czym pierwotnie rozrastają się w obrębie kości, a dopiero wtórnie zajmują przestrzeń wewnątrz kanału kręgowego;
2) wewnątrzoponowe a zewnątrzrdzeniowe;
3) śródrdzeniowe - stanowią zaledwie 0,5% przerzutów w kręgosłupie.
Ocenia się że u chorych na nowotwór złośliwy 30-50% z nich ma przerzuty do kręgosłupa. Głównym źródłem przerzutów do kręgosłupa są nowotwory złośliwe piersi, płuca, sterczu lub nerki. Przerzuty do kręgosłupie najczęściej obserwuje się u osób w wieku 40-70 lat (w tym przedziale wiekowym notuje się najwięcej nowotworów złośliwych). Przerzuty umiejscowione są najczęściej w odcinku piersiowym, rzadziej w lędźwiowym, a najrzadziej w szyjnym.
Ból jest najczęstszym objawem i występuje u 90% chorych. Rodzaj bólu może mieć różny charakter, jednak ból nocny lub ból pojawiający się po przyjęciu pozycji leżącej to klasyczne cechy nowotworu złośliwego kręgosłupa.
Drugim co do częstości objawem, są zaburzenia neurologiczne. Chorzy zazwyczaj uskarżają się na uczucie osłabienia lub ciężkości w kończynach, a w badaniu stwierdza się ubytki ruchowe. Ubytki czucia często towarzyszą ubytkom ruchowym, zaś czynność zwieraczy we wczesnych stadiach choroby zazwyczaj jest zachowana.
Do diagnostyki zmian w kręgosłupie stosujemy badania obrazowe : tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
Wśród współcześnie stosowanych metod leczenia do najczęściej stosowanych należą resekcja chirurgiczna, radioterapia oraz radiochirurgia stereotaktyczna w tym cyber knife. Wybór metody terapeutycznej zależny jest od stanu ogólnego chorego, charakteru guza pierwotnego i stopnia jego zaawansowania, a przede wszystkim ilości zmian w kręgosłupie i uciskowi na struktury nerwowe.
Ucisk na struktury nerwowe przez rozrastający się nowotwór zazwyczaj wymaga chirurgicznego leczenia. Zakres operacji może obejmować resekcję całkowitą tzw „en-bloc” (usunięcie guza w jednym bloku z marginesem), co może być stosowane wyłącznie w pojedynczych przerzutach do kręgosłupa u chorych w dobrym stanie ogólnym i o dobrym rokowaniu; usunięcie guza we fragmentach przy braku zachowania marginesów; lub paliatywne tj częściowe usunięcie masy guza dla zmniejszenia ucisku na rdzeń kręgowy. Ostatnia z metod jest najczęstszej stosowana gdyż w chwili diagnozy przerzuty są zazwyczaj o mnogim umiejscowieniu.
Radioterapię stosuje się przy zmianach mnogich bez uszkodzenia neurologicznego lub jako metodę uzupełniającą do leczenia operacyjnego. Pozwala na zmniejszenie bólu, kontrolę miejscową progresji choroby oraz potencjalnie na zapobieganie zaburzeń neurologicznych.
Niestety rokowania w przypadku przerzutów nowotworowych do kręgosłupa są mało optymistyczne. Średni czas przeżycia to 7 miesięcy. Związane jest to z rozsianym procesem nowotworowym w obrębie całego organizmu.
Guzy przerzutowe kręgosłupa przede wszystkim wpływają na jakość życia chorego wskutek bólu ograniczającego sprawność, złamań, a także uszkodzeń neurologicznych spowodowanych uciskiem na rdzeń kręgowy. Aby zmniejszyć do minimum następstwa obecności przerzutów w kręgosłupie i zmaksymalizować sprawność czynnościową chorego oraz jakość jego życia, konieczne jest ich wczesne wykrywanie i zastosowanie odpowiedniego leczenia.
Lek. med. Marcin Czternastek
specjalista neurochichirurgii
