Prognozy przewidują, że jeśli trendy się utrzymają, to do roku 2025 otyłych mężczyzn będzie 18%, a kobiet aż 21%. W Polsce z badań przeprowadzonych w ostatnim czasie wynika, że co drugi mężczyzna i kobieta ma nadwagę lub otyłość, w tym co piąta osoba jest otyła.Wśród mężczyzn w wieku 50 - 59 lat w 2000 roku otyłość stwierdzano dwukrotnie częściej niż w 1991 roku. (25,3% vs 12,4%). W badaniu WOBASZ przeprowadzonym w latach 2003 - 2005 w 16 województwach, w pełni potwierdzono nasilenie otyłości, gdyż u 21,2% mężczyzn i 22,4% kobiet w wieku od 20 do 74 roku życia stwierdzono otyłość, a dodatkowo nadwagę odpowiednio u 40,4% i 27,9%. Z kolei w badaniu WOBASZ II (lata 2013 – 2014) potwierdzono otyłość wśród badanych w wieku 20-74 lat na poziomie 24,2% mężczyzn i 23,4% kobiet, nadwagę odpowiednio u 43,1% i 29,5%. Problem nadwagi i otyłości w naszym kraju dotyczy również dzieci i młodzieży. Według badań IŻŻ realizowanych w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy wynika, iż 22,3% osób w wieku 9,5-18 lat ma nadmierna masę ciała.
Z problemem nadwagi i otyłości walczą programy profilaktyczne. W ramach kontynuacji Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy od czerwca 2017r. jest realizowany w Wojewódzkim Szpitalu Rehabilitacyjnym w Zakopanem 12-tygodniowy program redukcji masy ciała. Należy podkreślić, że Szpital jako doświadczony realizator programu redukcji masy ciała, pozyskał środki finansowe w ramach budżetu obywatelskiego województwa małopolskiego po dużym sukcesie jaki uzyskał po realizacji programu prowadzonego przez Instytut Żywności i Żywienia.
W obliczu tak dużego problemu nasuwa się pytanie- w jaki sposób zapobiegać rozwojowi nadwagi i otyłości? Do determinantów zdrowia zaliczamy opiekę medyczna, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe, ale w 53% nasze zdrowie determinowane jest przez nasz styl życia. Do głównych przyczyn otyłości zaliczamy niska aktywność fizyczną oraz nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Do najczęstszych błędów żywieniowych zaliczyć można: brak regularności posiłków, spożywanie żywności wysoko przetworzonej z małą ilością witamin oraz błonnika takich jak słodkie płatki, białe pieczywo, białe makarony, słodkie wyroby piekarnicze i dania gotowe. W ostatnich latach zauważa się trend niższej konsumpcji warzyw i owoców, a przez to również zwiększenie ryzyka chorób przewlekłych. Polacy spożywają pełnotłusty nabiał, często w postaci słodkich deserów mlecznych, zbyt duże ilości mięsa, zwłaszcza wysoko przetworzonego mięsa czerwonego odpowiedzialnego za zwiększenie ryzyka rozwoju nowotworów. Mimo działań edukacyjnych wciąż spożywa się zbyt mała ilość ryb oraz roślin strączkowych. Duży udział w diecie ma również sól, cukier oraz nasycone kwasy tłuszczowe. Pozytywny aspekt obserwuje się jednak w zwiększonym spożyciu prozdrowotnych olei roślinnych oraz przeciwzapalnych ziół i przypraw.
Zarówno w profilaktyce jak i leczeniu nadwagi i otyłości nie ma gotowych rozwiązań, ani drogi na skróty. Ważna jest stała zmiana nawyków żywieniowych w oparciu o zalecenia i Piramidę Zdrowego Żywienia Instytut Żywności i Żywienia.
Sposób żywienia powinien być indywidualnie dopasowany do każdej osoby biorąc pod uwagę chociażby jej wcześniejsze żywienie oraz rodzaj wykonywanej pracy. Tempo redukcji masy ciała nie powinno być szybsze niż 1kg tygodniowo. Taki spadek wagi zabezpiecza przed ponownym przybraniem na wadze oraz pozwala zachować dobre samopoczucie psychiczne i kondycje zdrowotną w czasie trwania diety.
Jedną z ważniejszych wytycznych racjonalnego żywienia jest zasada dotycząca spożywania określonej ilości posiłków w ciągu dnia, w regularnych odstępach czasowych. W ciągu dnia powinno się uwzględniać 4-5 posiłki, małe objętościowo. Śniadanie spożyte najpóźniej godzinę po przebudzeniu, natomiast ostatni posiłek 2-3h przed snem. Bezpieczne odchudzanie polega przede wszystkim na stosowaniu urozmaiconych posiłków. Prawidłowy dobór produktów spożywczych wchodzących w skład diety gwarantuje odpowiedni bilans energetyczny i odżywczy.
Wysokie spożycie warzyw zalecane jest zwłaszcza w diecie redukcyjnej, ponieważ jednocześnie przy niskiej gęstości energetycznej dają uczucie sytości, regulują pracę układu pokarmowego oraz stanowią bombę witaminową dla dobrej kondycji naszej skóry i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Warzywa powinny stanowić podstawę każdego posiłku, zarówno w postaci surowej jak i poddane obróbce termicznej. Zaleca się spożycie minimum 500 g warzyw i owoców dziennie w stosunku 4:1.
Wbrew wielu błędnym przekonaniom, iż podczas stosowania diety niskoenergetycznej należy wyeliminować z niej pieczywo, kasze, ryż, makarony i płatki- właśnie te produkty powinny stanowić dodatek do posiłków zwłaszcza w pierwszej połowie dnia. Ważne jest jednak, aby były to pełnoziarniste produkty zbożowe- razowe pieczywo, brązowy ryż i makaron, gruboziarniste kasze i płatki zbożowe. Pełnoziarniste produkty zbożowe wspomagają proces redukcji masy ciała gdyż stanowią one najlepsze źródło nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Produkty te są również bardzo dobrym źródłem magnezu, żelaza i witamin z grupy B. W zbilansowanej diecie powinny znaleźć się produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu. Należy wybierać naturalne jogurty, serki, kefiry i maślanki, ograniczyć jednak twarde sery i słodkie desery mleczne.
W celu redukcji masy ciała i utrzymania dobrego stanu zdrowia warto wybierać chude gatunki mięs i ich przetwory - drób, indyk, cielęcina i chuda wołowina (3-10% tłuszczu). Ograniczyć natomiast wieprzowinę oraz tłuste przetwory typu kabanosy, pasztety, kiełbasy, parówki, salami, mortadela, boczek, metka, szynka czy salami (>25% tłuszczu). Ważne jest również spożywanie tłustych ryb morskich przynajmniej dwa razy w tygodniu oraz suchych nasion strączkowych jako dobrego źródła roślinnego białka. Słodkie przekąski charakteryzują się wysoką wartością energetyczną zaś bardzo niską odżywczą, czyli stanowią puste kalorie nie wnoszące żadnych składników do naszego organizmu. Częste spożywanie słodyczy utrudnia proces redukcji masy ciała. W celu przyśpieszenia metabolizmu i usuwania toksyn nie należy zapominać również o regularnym piciu wody mineralnej, herbat ziołowych oraz czarnej kawy (tej nie więcej niż 5 filiżanek dziennie).
W ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy zostały opracowane przez Instytut żywności i żywienia materiały edukacyjne dla pacjentów z nadwagą i otyłością mających na celu pomoc w komponowaniu całodziennej diety w oparciu o porcje poszczególnych grup produktów spożywczych w zależności od wartości energetycznej diety redukcyjnej. Bezpieczny program redukcji masy ciała to:
- współpraca z lekarzem, dietetykiem, psychologiem i rehabilitantem,
- zdrowa dieta, czyli taka, która zawiera wszystkie niezbędne składniki, o odpowiednio zmniejszonej kaloryczności,
- trwała zmiana nawyków żywieniowych,
- zwiększenie aktywności fizycznej,
- umiarkowane, równomierne tempo chudnięcia: 0.5 kg – 1 kg tygodniowo,
- uwzględnienie planu utrzymania obniżonej masy ciała.
Wiecej informacji na temat racjoinalnego żywienia znajda Państwo na stronie
www.ncez.pl 
