Zaleca się indywidualną ocenę ryzyka sercowo- naczyniowego, przedyskutowanie z pacjentem sposobów modyfikacji ryzyka i spersonalizowany wybór strategii postępowania.
1. Nadciśnienie tętnicze
Zaleca się, by pierwszym celem leczenia było obniżenie ciśnienia tętniczego (BP) do wartości<140/90 mmHg u wszystkich pacjentów oraz by kolejne docelowe wartości BP były dostosowywane do wieku oraz poszczególnych chorób towarzyszących.
U pacjentów w wieku 18–69 lat zaleca się, by skurczowe ciśnienie tętnicze (SBP) zostało ostatecznie obniżone do docelowego zakresu 120–130 mmHg.
U pacjentów w wieku ≥70 lat zaleca się, by docelowe wartości SBP wynosiły <140/90 mmHg oraz 130 mmHg pod warunkiem dobrej tolerancji.
U wszystkich leczonych zaleca się obniżanie ciśnienia rozkurczowego (DBP) do <80 mmHg.
2. Ocena ryzyka
Do grupy wysokiego lub bardzo wysokiego ryzyka zalicza się osoby z chorobą sercowo-naczyniową związaną z miażdżycą, i/lub z cukrzycą, i/lub z umiarkowaną do ciężkiej chorobą nerek, i/lub genetycznymi zaburzeniami lipidowymi.
Wprowadzono pojęcie pozornie zdrowych osób, czyli osób bez stwierdzonej choroby sercowo-naczyniowej na podłożu miażdżycy, bez cukrzycy lub ciężkich chorób współistniejących.
W populacji pozornie zdrowych osób zaleca się szacowanie 10-letniego ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych (zgonu, zawału serca i/lub udaru mózgu) z wykorzystaniem systemu SCORE2 dla osób w wieku< 70 lat; dla osób w wieku ≥70 lat wykorzystaniem SCORE2-OP (omówiono szczegółowo w artykule pn. „Nowości w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego”).
Leczenie zaburzeń lipidowych jest zalecane u pozornie zdrowych osób z bardzo wysokim ryzykiem (SCORE2 ≥7,5% dla wieku< 50 lat, SCORE2 ≥10% dla wieku 50-69 lat, SCORE2-OP ≥15% dla wieku ≥70 lat). Leczenie należy rozważyć u osób z ryzykiem dużym: SCORE2 2,5-<7,5% dla wieku< 50 lat, SCORE2 5-<10% dla wieku 50-69 lat, SCORE2-OP 7,5-<15% dla wieku ≥70 lat, biorąc pod uwagę czynniki modyfikujące oraz korzyści z leczenia w perspektywie całego życia i preferencje pacjenta.
3. Zmiana stylu życia
Aktywność fizyczna
Zaleca się by osoby dorosłe niezależnie od wieku dążyły do co najmniej 150–300 minut tygodniowo aerobowej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności (chodzenie, bieganie, jazda na rowerze) lub 75–150 minut o dużej intensywności lub ich równoważnej kombinacji, należy także podejmować ćwiczenia oporowe co najmniej dwa razy w tygodniu, 8–10 różnych ćwiczeń obejmujących wszystkie główne partie mięśni.
Dieta
Zaleca się stosowanie diety śródziemnomorskiej lub zbliżonej, należy spożywać ryby, preferencyjnie tłuste, co najmniej raz w tygodniu oraz ograniczyć spożywanie przetworzonego mięsa, należy zastąpić tłuszcze nasycone tłuszczami nienasyconymi, zredukować spożycie soli, wybierać pokarmy bogate w błonnik, np. produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa, rośliny strączkowe oraz orzechy, zaleca się ograniczenie konsumpcji alkoholu do maksymalnie 100 g/tydzień.
Stan psychiczny
Osoby z zaburzeniami psychicznymi wymagają intensywnej uwagi oraz wsparcia, psychoterapia skoncentrowana na leczeniu stresu poprawia wyniki leczenia chorób sercowo naczyniowych.
Nikotynizm
U osoby palącej przez większość życia istnieje 50% prawdopodobieństwo zgonu z powodu chorób będących następstwem palenia tytoniu oraz stwierdza się utratę średnio 10 lat życia. Także palenie bierne zwiększa ryzyko chorób sercowo naczyniowych. Zaprzestanie palenia tytoniu jest niezbędne w celu zredukowania ryzyka sercowo naczyniowego.
Środowisko
W celu redukcji zachorowalności oraz śmiertelności z powodu chorób sercowo naczyniowych zaleca się wdrażanie czynności mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, w tym redukcję emisji cząstek stałych oraz zanieczyszczeń gazowych, redukcję wykorzystania paliw kopalnych oraz ograniczenie emisji dwutlenku węgla. Narażenia środowiskowe o potencjale modyfikowania ryzyka sercowo naczyniowego obejmują zanieczyszczenie powietrza i gleby, jak również ponadnormatywne poziomy hałasu.
Otyłość
Zarówno indeks masy ciała (BMI) jak i obwód talii są związane z chorobami sercowo naczyniowymi na podłożu miażdżycy oraz z cukrzycą typu 2.
Zalecane są dwa progi działań: • obwód talii ≥94 cm u mężczyzn oraz ≥80 cm u kobiet: wskazane unikanie dalszego przyrostu masy ciała; • obwód talii ≥102 cm u mężczyzn oraz ≥88 cm u kobiet: doradzana redukcja masy ciała.
Literatura:
Grupa Robocza ds. prewencji chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej z przedstawicielami ESC. Wytyczne ESC 2021 dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej Vol 79, Supp. V (2021) - Zeszyty Edukacyjne Kardiologii Polskiej 5/2021.
Zdjęcie tytułowe: Pixabay
