Pacjenci cierpiący na depresję zwykle wykonują zadania poznawcze wolniej, a najczęściej raportowaną trudnością, oprócz spowolnienia tempa procesów poznawczych, jest deficyt sprawnego przełączania uwagi pomiędzy wykonywanymi czynnościami.
Nie jest zaskakującą obserwacja wskazująca na związek głębokości objawów depresyjnych z wiekiem osób badanych. U pacjentów w wieku późnej dorosłości poznawcze objawy depresji mogą nasilać naturalne procesy neurodegeneracyjne. Pomimo to, w wielu badaniach z udziałem osób w okresie średniej dorosłości zaobserwowano występowanie deficytów o charakterze obniżenia sprawności poznawczej. Należy zaznaczyć, że intuicyjna hipoteza o relacji pomiędzy głębokością depresji i sprawnością funkcji poznawczych nie została jednoznacznie potwierdzona. Jednocześnie badacze, próbując poszukiwać czynników leżących u podłoża różnic pomiędzy osobami badanymi, zwracali uwagę na nierównomierność deficytów w odniesieniu do czynności automatycznych, a tych wymagających większego wysiłku poznawczego. Interpretacja ta wymaga jednak dalszej eksploracji.
Depresja jest uznawana za jedną z głównych chorobowych przyczyn niepełnosprawności. Szerokie spektrum objawów, obejmujących nie tylko sferę emocjonalną i motywacyjną, ale także funkcjonowanie poznawcze, powoduje często osłabienie lub całkowitą niezdolność do wykonywania obowiązków wymagających wysiłku umysłowego. Skuteczne leczenie tej grupy objawów jest przedmiotem wielu badań. Jedno z nich, opublikowane w czasopiśmie Lancet, pokazało, że pacjenci, którzy deklarowali znaczną poprawę objawów afektywnych, nadal prezentowali szereg problemów poznawczych. Choć leczenie farmakologiczne wpłynęło na częściową poprawę elastyczności poznawczej i funkcji zarządczych, mających funkcję kontrolującą i koordynującą podstawowe procesy umysłowe, u większości pacjentów wciąż obserwowano deficyty pamięci, koncentracji uwagi czy sprawności decyzyjnej. Problemy te zmniejszyły swoje nasilenie, jednak nadal mogły powodować znaczący dyskomfort i trudność w powrocie do życia zawodowego. Wyniki te pokazują, że kwestia skuteczności oddziaływań farmakologicznych i terapeutycznych, nakierowanych na redukcję poznawczych objawów depresji, wymaga dalszej eksploracji, celem ułatwienia pacjentowi powrotu do pełni zdrowia i czerpania zadowolenia z codziennego funkcjonowania.
